Dinar Tarihi
Afyonkarahisar-Antalya karayolu üzerinde olup, il merkezine 106 km. uzaklıkta bulunan ilçe 1924 yılında kurulmuştur. Yüzölçümü 1.328 km²'dir. Tarihin çok eski çağlarında sayısız imparatorun, tanrı Apollo ve Kral Midas'ın müzik yarışı yaptığı İncirli, Üçlerce, Beloluk ve bilhassa Suçıkan mevkileri, ilçenin dinlenme ve mesire yerleridir. İlçemizin adeta sembolü durumunda bulunan Suçıkan, Menderes nehrine kaynaklık eden Pınarbaşı, Bülüçalan kaynağı, Yapağı ve Beşpınar kaynakları, Pınarlı, Yeşilçat göletleri ile Eldere kuş cenneti ve Çamlıköy koruluğu diğer mesire yerleridir. Bu güzellikler, Dinar'ı hem iç, hem de dış turizm açısından önemli bir turizm merkezi haline getirmektedir. Dinar gerek mesire yerleri, aile parkları ve gerekse Afyonkarahisar-Denizli, Denizli-Antalya karayolu üzerinde şehrin girişinde yer alan dinlenme, tesis ve lokantalarıyla geçit turizmine hizmet vermekte ve gelecekte turizm açısından daha büyük canlılık kazanacak konumda bulunmaktadır.
Dinar'ın bilinen geçmişi M.Ö.1200 yıllarına kadar uzanmaktadır. Dinar Anadolu'nun en eski yerleşim yerlerindendir. Dinar Hitit İmparatorluğu döneminde Seha ırmağı (Büyük Menderes) Beyliğine bağlı olduğu tarih kitaplarından da anlaşılmaktadır. "Dinar", tarih boyunca birkaç kez kurulmuş ve batmış şehirlerden (Kelainai-Celainai-Apemeia-Kiboyossimo-Geyikler-Dinar) sonra bu adla anılmaya başlanmıştır. Şehrimiz, Truva Savaşlarında yenilerek Anadolu içlerine çekilen Ahiya (Akariyon) prenslerinden Geleinos tarafından M.Ö. 1200'lerde "Geleneia" adıyla kurulmuş, bitişiğinde kurulan "Apemeia" şehriyle birleşip "Dinar" adını almıştır.
Dinar, antik kral yolu üzerinde Ege kıyılarına ve Akdeniz'e açılan karayolu ile demiryolu kavşağında kurulmuştur.
Hititlerden Aka-İyon, Frig, Kimmerler, Persler, Roma, Bizans ve Türklere kadar bir çok Anadolu medeniyetinden izler taşıyan Dinar, eski çağlardan bu yana, sürekli olarak bölgenin başkentliğini yapmıştır.
Dinar tarihin ilk müzik yarışmasının yapıldığı yerdir. İçine tanrıların, kralların karıştığı masallar ve efsaneler şehridir. Geleine, Anhoros, Midas, Asmalı yol, Ilıca ve Marsiyas efsaneleri dededen toruna anlatıla gelmiştir. İlçemiz 1874 yılında Belediyelik, 1908 yılında ilçe olmuştur.
Afyonkarahisar iline bağlı olan ilçemiz Dinar, Akdeniz ve Ege bölgesi arasında kalır. İlçe merkezi ve güneyindeki köyler Akdeniz bölgesinde, kuzeyindeki köyler Ege bölgesindedir.
Göller bölgesi içerisinde incelenen Dinar ilçesi, kuzeyde Sandıklı, kuzey doğusunda Şuhut, güneydoğuda Isparta, güneybatısında ise Başmakçı ve Evciler, kuzeybatıda Denizli, güneyde Keçiborlu'yla çevrilidir.
İlçenin Dombay, Çöl Ovası ve Dinar Ovası adıyla başlıca üç ovası, Karakuyu adıyla bir gölü, bir akarsu olarak Büyük Menderes nehri vardır. Cerit yaylası ve Dombay İncebel yaylası önemli yaylarımızdır.
İlçe; Akdeniz ikliminden, İç Anadolu kara iklimine geçiş karakteri gösteren yöresel klima alanıdır.
İlçenin 2000 yılı genel nüfus sayımına göre nüfusu 92.608'dir. Bu nüfusun 37.608'i ilçe merkezinde yaşamaktadır. İlçemize bağlı 9 kasaba ve 56 köy bulunmaktadır.
İlçede 1 Ekim 1995 Pazar günü saat 18.00'da 6.1 şiddetinde deprem meydana gelmiş, 94 vatandaşımız hayatını kaybederken, 250 yurttaşımız yaralanmıştır.
İlçede 46 ilköğretim okulu, 8 ortaöğretim okulu vardır. Bu okullarda toplam 8.849 öğrenciye 459 öğretmenle eğitim verilmektedir. Ayrıca 1 Meslek Yüksekokulumuz bulunmaktadır. Okulda 424 öğrenciye 13 öğretim görevlisiyle yükseköğretim verilmektedir.
İlçede ayrıca Millî Eğitim Müdürlüğüne bağlı Halk Eğitim Merkezi ve Çıraklık Eğitim Merkezi Müdürlükleri bulunmaktadır.
İlçe merkezi ile kasaba ve köylerinde 2 Devlet Hastanesi, 11 Sağlık Ocağı, 21 Sağlık Evi, 1 Ana Çocuk Sağlığı ve 1 Verem Savaş Dispanseri Tabibliği ve 1 adet 144 öğrencisi bulunan Sağlık Meslek Lisesi bulunmaktadır. Dinar Devlet Hastahanesinin yatak sayısı 150, Haydarlı Devlet Hastahanesinin yatak sayısı 30'dur.
İlçede 1500 kişi kapasiteli 1 stadyum, 2 semt sahası ve spor kulübü bulunmaktadır. Antik Kral Yolu üzerinde Ege kıyılarına ve Akdeniz'e açılan karayolları ile demiryolu kavşağı üzerinde kurulmuş olan Dinar ilçesi; tarım, hayvancılık ve ticarette gelişmiştir. Dinar ve çevresinde halkın gelir kaynağı tarım ve hayvancılığa dayanır. İlçede tahıllardan arpa, buğday, nohudun; endüstri bitkilerinden ayçiçeği, mısır, şeker pancarı, haşhaş ve yem bitkilerinin; kuru soğan, patates vd. sebzelerin; elma, vişne, armut, üzüm gibi meyvelerin üretimi yapılmaktadır. Toplam tarım alanı 63.700 hektardır.
Hayvancılık olarak; büyükbaş, küçükbaş, tavukçuluk ve arıcılık yapılmaktadır. Söz konusu hayvanlardan; et, süt, yoğurt, peynir, yumurta ve bal üretilerek ilçemizin ve ülkemizin ekonomisine katkı sağlanmaktadır.
İlçede 14.375 büyükbaş, 89.340 küçükbaş, 112.000 kanatlı hayvan, 3.155 arı kovanı bulunmaktadır.
İlçede ormanlık alan sahası 186.138 hektardır. İlçemizde 625 kayıtlı üyesi bulunan Dinar Sanayi ve Ticaret Odası mevcuttur. İlçede 9 adet dokuma, 2 adet teneke kutu,2 adet çuval, 2 adet un fabrikası, 2 adet yem fabrikası, 1 adet balık ağları iplik fabrikası, 2 adet makine ve tarım aletleri fabrikası, 1 adet kot dikim atölyesi vardır. 50 adet kalkınma ve sulama kooperatifi ile 7 banka şubesi mevcuttur.
Dinar-Denizli karayolu üzerinde, ilçeye 12 km mesafedeki Akçaören-Göğebaan mevkiinde, yaklaşık olarak 830 hektarlık alan, organize sanayi bölgesi olarak tespit edilmiştir. Bu alan, belediye imar sınırları içerisine alınmıştır. Organize sanayiiyle ilgili çalışmalar devam etmektedir.
Danteon (Tanrılar Kulu Tapınağı), Artemis Anaitis Tapınağı,Tiyatrosu, Agorası (Pazar yeri), Stadyumu, Suçıkanı, Pınarbaşı, Karakuyu kuş cenneti, Norgaz orman piknik alanı, Cerit ve Zenderi yaylası ilçemizin ilgi odağıdır. Yol güzergâhında bulunan dinlenme tesisleri turizme hizmet vermekte, ilçeye hareketlilik kazandırmaktadır.
Afyon’un Dinar İlçesinde yer alan Apameia antik kenti, tepelerde yer alan Kelaenae kentinin aşağıya, ovaya taşınması ile, başkenti Antakya’da bulunan Selevkos Krallığı Kralı Antiokhus I (M.Ö. 280-261) tarafından kuruldu. Kentin kurulduğu yeni yerde bulunan Suçıkan Kaynağı, mitolojide tanrı Apollon ile Kelaenae prensi Marsyas arasında yapılan müzik yarışması ile ünlüdür.
Bu yarışmaya hakemlik eden Phrygia Kralı Midas, birinciliği Marsyas’a verince, Apollon tarafından eşek kulaklı yapılarak cezalandırılmış; Marsyas ise öldürülmüştür. Kent, İç Anadolu’yu Ege ve Akdeniz’e bağlayan ana yolların üzerinde olması nedeniyle çektiği ticaret sayesinde hızla büyüdü ve Ephesus’la yarışır hale geldi. Romalıların Anadolu’da katıldıkları ilk savaş olan Magnesia Savaşı (M.Ö. 190) sonrasında yapılan barış anlaşması (M.Ö. 188) burada imzalanmıştır ve Apameia Barışı olarak bilinir. Bu tarihten sonra kent önce Bergama Krallığına, sonra ise Roma İmparatorluğu’na bağlandı. Roma döneminde bölgesinin (conventus) başkenti haline geldi. Bu dönemi anlatan çok sayıda antik yazar, kentte, Roma İmparatorluğunun her tarafından gelen tüccar ve zanaatkarların oturduğunu yazarlar. Bunlar arasında yer alan Diaspora Yahudileri, burada bastırdıkları ve üzerinde Nuhun Gemisi tasviri yer alan sikkelerle ünlenmişlerdir. Bizans egemenliğinden sonra kent Selçuklu ve sonrasında Osmanlı yönetimine girmiştir.
Dinar/Apameia, 19. yy. sonunda hala çok sayıda antik kalıntıya sahipti. Bunlar arasında Strzygowski tarafından 1903 yılında sağlam olarak görülen büyük kilise ve diğer seyyahlara tarafından saptanan Artemis Anaitis Tapınağı, su kemerleri ve hamamların kalıntıları yer alır. Ne yazık ki bu yapıların hiç birisi günümüze ulaşmamıştır. 1990’ların başında rahmetli Afyon Müze Müdürü Ahmet Topbaş ve ekibi şehrin tiyatrosunun günümüze çok az ulaşan kalıntılarını kazmışlardır.
Dinar için bkz. yukarıdaki arkadaşımızın bulduğu site: http://www.dinar.org/doga01.html üstteki iki resim bu siteden alınmıştır.
Aşağıdaki fotoğraflarda Dinar’da yeni yok edilerek yol kenarına atılan bir başka antik kalıntıya ait taşlar görülebilir. Konu Afyon ve Eskişehir İllerine bakan Kültür ve Turizm Bakanlığı Koruma Kuruluna iletilmiştir. Umarız ki resimlerdeki eserler koruma altına alınarak sergilenebilecekleri korunaklı bir yere taşınırlar.
Ne yazık ki, ülkemizde tarihi eserlerin tahribatı, bu örnekle de görülebileceği gibi, korkutucu boyutlara ulaşmıştır. Özellikle rant amacıyla, tarihi eserleri yok ederek yapılan modern inşaatların örneklerini İstanbul başta olmak üzere, kültür mirasımızın en önemli merkezlerinde görmekteyiz. Diğer yandan Zeugma’yı sular altında bırakan baraj inşaatı gibi büyük çaplı tarihsel miras katliamlarına yenileri de eklenmektedir. Örneğin Bergama yakınlarındaki Allinoi kenti benzer şekilde yok olmak üzeredir.
Lütfen bu mesajı okuyan sizler de tarihsel mirasımızın korunması için başlatılan kampanyalara destek verin. Eğer herhangi bir tarihi eserin yok edildiğine veya kaçak kazılara şahit olursanız, lütfen bunları Müzelere veya Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Birimlerine ya da kolluk kuvvetlerine bildirin. Türkiye Arkeolojik Yerleşimleri İhbar Hattına da e-maille haber verebilirsiniz: http://tayproject.eies.itu.edu.tr Tarihsel mirasın korunmasında her şeyi devletten beklemeyelim, eserlerin bulunduğu yerlerde yaşayanlar başta olmak üzere, hepimiz bunlara sahip çıkmak zorundayız.
Özellikle fotoğraflar, belge değeri taşımaktadır. Bu resimlerdeki yazıt gibi eserlerin ülkemizden çalınmaları halinde, bunları geri alabilmek için devletimizin başlatacağı girişimlerde en önemli delili, bu eserler Türkiye’de iken çekilen fotoğraflar sağlamaktadır. Ne yazık ki, bu tür kanıtlara sahip olmadığımızda, eserlerimizi geri alabilmemiz çok zor. Çünkü bu tarz eserlerin benzerleri Akdeniz civarındaki diğer ülkelerde de bulunabilir ve bize ait olduklarını ispat etmemiz bu nedenden dolayı zorlaşmaktadır.
 |
Dinar belde ve köyleri |
 |
|
İl: Afyonkarahisar ● İlçe Merkezi: Dinar
Beldeler: Çiçektepe • Doğanlı • Haydarlı • İncesu • Kadılar • Kınık • Tatarlı • Uluköy • Yıprak
Köyler:
Afşar • Akça • Akçin • Akgün • Akpınarlı • Aktoprak • Alacaatlı • Alparslan • Avdan • Bademli • Bağcılar • Belenpınar • Bilgiç • Burunkaya • Bülüçalan • Cerityaylası • Cumhuriyet • Çağlayan • Çakıcı • Çamlı • Çapalı • Çayüstü • Çobansaray • Çürüklü • Dikici • Dombay • Dumanköy • Eldere • Ergenli • Gençali • Göçerli • Gökçeli • Kabaklı • Karabedir • Karahacılı • Karakuyu • Karataş • Kazanpınar • Keklicek • Kızıllı • Körpeli • Muratlı • Ocaklı • Okçular • Palaz • Pınarlı • Sütlaç • Tekin • Tuğaylı • Yakaköy • Yapağılı • Yelalan • Yeşilçat • Yeşilhüyük • Yeşilyurt • Yüksel
|
|
Afyonkarahisar İlçeleri: Merkez ilçe • Başmakçı • Bayat • Bolvadin • Çay • Çobanlar • Dazkırı • Dinar • Emirdağ • Evciler • Hocalar • İhsaniye • İscehisar • Kızılören • Sandıklı • Sinanpaşa • Sultandağı • Şuhut
|
(+)
