Koordinatlar: 39°01′11″K, 31°09′00″D
 Emirdağ, Türkiye |
Afyonkarahisar Siyasi Haritası |
| Harita |
Türkiye'de bulunduğu yer |
| Bilgiler |
| Şehir nüfusu |
x.xxx[] (2000) |
| İlçe nüfusu |
47.321[] (2000) |
| Yüzölçümü |
2009 km² |
| Rakım |
xxx metre |
| Koordinatlar |
39°01′11″K, 31°09′00″D |
| Posta kodu |
03600 |
| Alan kodu |
0272 |
| İl plaka kodu |
03 |
| Yönetim |
| Ülke |
Türkiye |
| Coğrafi Bölge |
Ege Bölgesi |
| İl |
Afyonkarahisar |
| Kaymakam |
Xxxxx Xxxxx |
| Belediye başkanı |
Xxxxx Xxxxx |
| Yerel yönetim site |
Belediye |
| İlçe kaymakamlık site |
Kaymakamlık |
Emirdağ Afyonkarahisar'a bağlı ilçe. İlçe merkezinin ismi burayı mesken tutmuş bulunan Oğuz- Türkmen boylarının isimlerinden hareketle 1867'ye kadar Cırgın veya Musluca olarak anılagelmiş, 1867'deki bölgesel idare düzenlemelerinin ardından 1933'e kadar Sultan Abdülaziz'e atfen Aziziye olmuştur. 1933'de ilçe merkezinin ismi, yamacında yer aldığı Emir dağı'na (yüksekliği 2.281 m.) atfen Emirdağ olarak değiştirilmiştir. İlçe merkezinin rakımı 1.000 m.'den biraz fazladır.
İlçenin kasabaları arasında Karacalar, nüfusunun çoğunluğunun Alevi olması açısından diğerlerinden farklılık gösterir.
Antik dönemde Aura, Roma ve Bizans dönemlerinde Amorium olarak anılan tarihi kentin kalıntıları Emirdağ'a 13 km. mesafede yer almaktadır.
Tarih
Yerleşim alanı olarak tarihi M.Ö. 1437 yılına kadar uzanan Emirdağ ve çevresi Hititler, Lidyalılar, Persler, Eski Yunanlılar, Romalılar ve Bizanslılar a evsahipliği yapmıştır. Özellikle Bizans döneminde, kalıntıları Emirdağ'a 13 km. uzaklıktaki ve bugünkü adıyla Hisarköy'de bulunan Amorium, Bizans Amorian hanedanı nın (bir diğer adıyla Frigyalı hanedanın) memleketi olması nedeniyle özel bir önem kazanmıştır. (Ancak bu hanedan 820-867 yılları arasında 3 imparatordan ibaret kalmış ve Bizans tarihi açısından başarılı icraatlar yapamamıştır. Amorian veya Frigyalı hanedana mensup 3 imparator 'Kekeme' 2'nci Mihail, oğlu Teofilos ve torunu 'Sarhoş' 3'üncü Mihail'dir.) Dahası, imparatorların memleketi olan Amorium, aynı hanedan döneminde, İstanbul'u fethetme teşebbüslerinde bulunan Abbasi Arap ordularının sefer yolu üzerinde önemli bir merkez olması nedeniyle Harun Reşit’in ikinci oğlu Mu’tasim tarafindan 838 yılında ele geçirilmiş ve büyük bir yıkıma uğratılmıştır. Kent Arapların geri çekilmesinden sonra dahi bir daha eski canlılığını yeniden kazanamamıştır.
Amorium Malazgirt savaşı öncesinde Anadolu'ya akınlar düzenleyen Türkmen beylerinden Ahmet Şah ve Emir Afşin tarafından 1068 yılında bir süre zaptedilmiştir. Ancak bölgeye geniş çaplı Türkmen yerleşimi ve bölge nüfusunun Türkleşmesi Anadolu Selçuklu devleti ile Bizans arasında 1116 yılında yapılan Bolybotum (Bolvadin) savaşından sonra cereyan etmiştir. Bu savaş esnasında Selçuklu sultanının Bolvadin güneyinde bir süre çekildiği dağlara Sultandağı, komutanlarından Emir Mengücük'ün çekildiği dağlara ise Emirdağı ismi verilmiştir. Yöreye ilk yerleşen Türkler Oğuzların Bozoklar kolundan Bayat boyundandır ve bu boyun ismi de Emirdağ'a komşu bir ilçenin adında günümüze kadar gelmiştir.
Daha büyük bir Türkmen yerleşimi 1522 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na dahil olan Dulkadiroğulları beyliği topraklarındaki Türkmenlerin ve bu arada Halep Türkmenlerinin bölgede iskan edilmesiyle gerçekleşmiştir. Bu dönemde Emirdağ merkez kasaba ve köylerine ilk yerleşen boy Morcalı Türkmenleridir. Ilçe merkezinin sahibi konumuna gelen ve ilçeye adını veren Cırgın Türkmenleri bu boya bağlıdır.
1691-1696 yılları arasında Karabağlı aşireti yörede iskana tabi tutulmuştur. Daha çetin bir süreç içinde vuku bulan bu iskan ile bu aşiret, Davulga, Bademli,Daydali ve diğer merkezlere yerleşmiş, toplam 28 köy kurmuştur. 1729 yılından itibaren de bu kez, yine Halep kökenli ve Musacalı olarak anılan Türkmen topluluğundan, Çıllı, İncili, Gacerli (Kacerli/Kaçarlı) aşiretleri merkeze; Oşulu, Caberli, Tanburacı ve Hacıfakılı aşiretleri de köylere yerleştirilmiştir. Bunları yine Halep Türkmenlerinden Alcı, Kılıçlı, Boynuyoğunlu, Ünlü ve Demircili Türkmen aşiretlerinin ve Karakeçili, Sarıkeçili, Horzumlu, Alkaevli, Yüreğirli, Karatekeli ve Atçekenli Yörüklerinin muhtelif köylere dağıtılması izlemiştir.
Yörede ilk merkez olarak Kemerkaya (Çuğu) veya Avdan mevkileri, veya Eskigömü veya Yozgatören köylerinin düşünüldüğü bilinmektedir. Ancak Cırgın Türkmenlerinin yerleşmiş bulunduğu yörede karar kılınmıştır. Emirdağ 1851 yılına kadar Cırgın kariyesi ve bir süre boyunca da Musluca nahiyesi olarak anılmış, 1864 yılında ise, Sultan Abdülaziz tarafından çıkarılan yeni vilayet kanunu ile eyalet sistemine son verilmesi üzerine, ve 1867'de Hüdavendigar vilayetinin kurulmasıyla ilçe statüsü kazanmış, Sultan Abdülaziz’e atfen Aziziye ismini almıştır. Kurtuluş Savaşı'nda 1921 yılında kısa bir süre Yunan işgaline giren ilçenin adı 1932 yılında güneyindeki dağlardan esinlenilerek Emirdağ olarak değiştirilmiştir.
Gurbetçilik
Belçika ve Hollanda'da yaşayan Türkler arasında (civar kasaba ve köyleri de dahil olmak üzere) pek çok Emirdağlı bulunmaktadır. Emirdağlılar özellikle Brüksel'deki Türkiye kökenli nüfus içinde ezici çoğunluğu oluşturmaktadırlar [kaynak belirtilmeli]. Belçika'nın bir diğer büyük kenti olan Gent'te de kalabalık bir Emirdağlı topluluğu bulunmaktadır.
Nitekim günümüzde Brüksel'in iki komşu semti, yerli halk arasında Türk mahallesi, hatta Emirdağ mahallesi olarak anılır. Brüksel'de Türk mahallesi haline gelmiş bu iki semtin ortasından geçen ve bu semtlerin ana caddesini oluşturan Chaussée de Haecht caddesinin isminin Chaussée d'Emirdağ olarak değiştirilmesi bile gündeme getirilmiştir. [kaynak belirtilmeli]
Bu yoğun göç hareketi nedeniyle Emirdağ merkez ilçe nüfusun son 40 yılda sadece 10 bin civarında artmıştır (1960 nüfusu 10.069). Öte yandan, Avrupa'da yerleşik ve sayıları 110.000 olarak tahmin edilen [kaynak belirtilmeli] Emirdağlı kitlesi özellikle yaz aylarındaki ziyaretlerinde ilçenin nüfusunu kalabalıklaştırır. Bir yandan Avrupalı Emirdağlılar Emirdağ'da ev yaptırır ve imara katkıda bulunurken, bir yandan da Emirdağlıların Avrupa'ya göçü, özellikle evlilikler yoluyla, sürmektedir.
Yerel politika-
2004 yerel seçimlerine kadar sol çoğunluk tarafından ve CHP'li belediye başkanı İSMET GÜLER in başkanlığında yönetilen belediyede, son yerel seçimlerde sağ partiler çoğunluğu elde etmiş ve (AKP) 'li Lütfi İhsan Dağ belediye başkanı olmuştur. Emirdağ'ın yurtdışı ilişkilerden sorumlu bir belediye meclis üyesi bulunmaktadır. Metin Edeer adındaki MHP)'li bu üye, Brüksel büyükşehir siyasetinin etkili kuruluşlarından EYAD-Emirdağ Yardımlaşma Derneği'ın başkanı olup Brüksel'de yaşamaktadır.
Halk ozanları, şairler ve yazarlar-
Emirdağ'ı anlatan bir beyit:
Sert olur soğuğu Emirdağı'nın Mert olur yiğidi Emirdağı'nın
Alfabetik sıra ile;
- Aşık Yoksul Derviş (Şemsettin Kubat, Şarkıcı Kubat'ın Amcası)
- Fikret Akın
- Adnan Durmaz
- Fakı Edeer
- Hayat Uyar
- Halis Erenoğlu
- Metin Akın
- Muharrem Kubat
- Ömer Faruk Yaldızkaya
- Özcan Türkmen
- Tevfik Uyar
- Yüksel Önaçan
- Pınar Halaç
- Halil Rıfat Aydemir
Emirdağ Türküleri-
Türküleri ile ünlü bir yöredir.
Bazı Emirdağ türküleri:
- Al Fadimem,
- Emirdağ'ı Birbirine Ulalı,
- Harmana Sererler,
- Suvermez Diyorlar,
- Zalım Poyraz,
- Dabandan,
- Düz Oyun,
- Pancar Ektim Emirdağ'ın Düzüne
- Ağıl Ören,
- Yoğurt Çaldım Kazana,
- Emirdağlarına Kara Gidelim
Yöresel yemekler -
- Bükme: Tercihan mercimekli börek
- Tutmaç: Ev eriştesi ve mercimek ile yapılır, sarımsaklı yoğurtla birlikte yenir. Çorba kıvamından koyudur. "Sakala sarkan" adıyla da bilinir.
- Dolgulu köfte: İçli köfte diye de bilinir. Kuyruk yağı kullanılarak yapılır.
- Arabaşı: Un ve su ile kaynatılarak karıştırmak gerekiyor bellibir süre sonra tebsilere dökülür ve soğutulur , acılı, ekşili, tavuk etli, çorba ile çiğnenmeden yutulur.
- Katmer: Genellikle haşhaşla yapılan bir tür gözleme.
- Oymaç: Yağda yumurtaya kuru yufka doğranarak yapılır.
- Bulgur pilavı: Mercimekle yapılır, yörede birden fazla yufka üzerine dökülür, kaşıksız yenir.
- Tarhana çorbası:Yoğurt,nohut ve düğür karışımından yapılan bir tür yemek.
Türkmen geleneğinden izler -
Çocukluğunda büyüklerinden tekerleme şeklinde aşağıdakileri duymamış çocuk azdır.
- Parmakların isimlendirilmesi: Başparmak, Badıparmak, Ortadirek, Gülağacı, Güccükbaci
- "Elin ortasında bir kuş varmış; (parmaklar gösterilerek) Başparmak tutmuş, badiparmak yolmuş, ortadirek pişirmiş, gülağacı yemiş, güccükbacı da hani bana hani bana demiş" diyerek büyükler çocukları eğlendirir.
- Ayrıca ölülerin ardından hala ağıtlar yakılması, şaman geleneklerinden kalma en önemli kültürel faaliyetlerinden biridir.
- Yaylak ve Kışlak adetleri bazı köylerinde hala görülmektedir.
- Topakev denilen Türkmen ve Yörük çadırları hala bazı köylerinde görülmektedir.
Tanınmış Emirdağ'lılar -
- Kubat (Şarkıcı),
- Azra Akın (Dünya Güzeli),
- Tevfik Başer (Sinema Yönetmeni)
Kaynakça [-
- Emirdağ'ın Yaşam Platformu
- Emirdag Belediyesi Web Sitesi
- Amorium'da halen devam eden kazı çalışmaları
- Emirdağ Sanal Portalı
- Mehmet Koksal, Emirdag et son échevin belge des Affaires étrangères, 14 Avril 2004
